تاثیر استرس بر بیماری های گوارشی

استرس می‌تواند به عنوان یک وضعیت نگرانی، تنش ذهنی و واکنش طبیعی بدن به یک وضعیت دشوار تعریف شود. این واکنش شامل تغییرات فیزیکی و شیمیایی در بدن است که به شما کمک می‌کند تا با شرایط دشوار کنار بیایید. همه افراد تا حدودی با استرس روبرو می‌شوند؛ اما نحوه‌ی واکنش افراد نسبت به استرس متفاوت است. برخی افراد استرس را بسیار خوب کنترل می‌کنند، در حالی که برخی دیگر حتی با کوچکترین انحرافی از روال عادی خود نگران می‌شوند. استرس در مقدار کم می‌تواند به عنوان یک محرک عمل کند و به شما انرژی لازم را بدهد تا بهترین خود را ارائه دهید و شما را متمرکز و هوشیار نگه دارد. مشکلات زمانی پیش می‌آیند که افراد به طور مداوم یا مزمن استرس داشته باشند، استرس مزمن می‌تواند به طور قابل توجهی بر سلامتی ما تأثیر بگذارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی از بدن که به سرعت تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرد، دستگاه گوارش است، که باعث درد شکم، تورم شکم، یبوست و اسهال می‌شود. هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین در این واکنش نقش کلیدی دارند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند که ضربان قلب، فشار خون، قند خون و اسیدهای چرب آزاد در خون افزایش یابد. همچنین افزایش زیاد کورتیزول می‌تواند تعادل باکتری‌های روده را به هم بزند و منجر به اختلالات گوارشی شود. در این مقاله قصد داریم به طور جامع به تاثیر استرس بر بیماری های گوارشی بپردازیم.
 

تاثیر استرس بر بیماری های گوارشی

همانطور که گفته شد، استرس می‌تواند در ایجاد یا تشدید تعدادی از بیماری‌های گوارشی نقش داشته باشد. در ادامه به برخی از این بیماری‌ها اشاره می‌کنیم.

زخم معده

زخم معده زخم‌هایی هستند که در پوشش داخلی معده یا روده کوچک ایجاد می‌شوند. استرس می‌تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد و بهبودی را دشوارتر کند. هنگامی که استرس دارید، بدن هورمون های استرس را ترشح می کند، که این باعث افزایش ترشح اسید معده می‌شود و می‌تواند به پوشش های داخلی معده آسیب برساند و منجر زخم معده شود. همچنین استرس می‌تواند، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و قابلیت بدن را برای مبارزه با عفونت باکتری هلیكوباكتر پيلوري که عامل اصلی زخم معده است، کاهش دهد.

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک بیماری مزمن در سیستم گوارشی است که با علائمی مانند درد و ناراحتی شکمی، تغییرات در الگوی مدفوع، یا تورم و نفخ شکم همراه است. استرس به عنوان یکی از عوامل مهم شناخته شده است، که می‌تواند بر تشدید علائم IBS تأثیر بگذارد. هنگامی که استرس دارید، هورمون‌هایی مانند کورتیزول در بدن افزایش می‌یابند که باعث افزایش حساسیت روده می‌شوند. همچنین باعث انقباض بیشتر و سریع‌تر شکم و روده می‌شود. این موجب درد شکم، نفخ و اسهال می‌شود، همچنین می‌تواند ترکیب باکتری‌های مفید و مضر در روده را تغییر دهد که می‌تواند منجر به IBS شود.

ریفلاکس معده به مری (GERD)

ریفلاکس معده به مری (GERD) بیماری شایعی است که در آن اسید معده به طور مکرر به مری باز می‌گردد و باعث سوزش سر دل و سایر علائم می‌شود. در حالی که عوامل مختلفی از جمله چاقی و مصرف برخی داروها می‌توانند در ایجاد GERD نقش داشته باشند، استرس نیز می‌تواند نقش مهمی در ایجاد و تشدید این بیماری ایفا کند. برخی از علائم شایع GERD  که توسط استرس تشدید می‌شوند شامل سوزش سر‌دل، سرفه، درد یا سوزش در ناحیه بالای شکم، ترش کردن، درد شبیه به درد قلب، حالت تهو و درد در فقسه سینه است.

بیماری التهابی روده (IBD)

بیماری التهابی روده (IBD) شامل دو بیماری مزمن التهابی روده، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می‌شود. این بیماری‌ها با التهاب و زخم شدن دستگاه گوارش مشخص می‌شوند. هنگامی که تحت استرس هستید، هورمون های استرس می‌توانند التهاب را در دستگاه گوارش افزایش دهند و منجر به بدتر شدن علائم IBD شوند، همچنین می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را تغییر دهد و آن را تحریک به حمله به سلول‌های سالم در دستگاه گوارش کند، که این موجب التهاب بیشتر و بدتر شدن علائم IBD می‌شود. اسهال طولانی مدت و التهاب روده بزرگ و کوچک، تب و خستگی، درد شکمی و گرفتگی عضلات شکم، وجود خون در مدفوع، کاهش اشتها، التهاب روده و کاهش وزن و حالت تهوع از علائم عفونت روده هستند.

مشکلات گوارشی ناشی از استرس را چطور تشخیص دهیم؟
 

درد معده یا درد در ناحیه شکم مربوط به استرس نباید بیش از چند ساعت ادامه داشته باشد و بعد از پایان وضعیت استرس‌آور باید پایان یابد؛ اما چطور تشخیص دهیم که علائم گوارشی که داریم مربوط به استرس است یا مربوط به یک بیماری جدی‌تر ؟ بسیاری از دردهای ناحیه شکم، به دلیل خوردن غذاهای آلوده است که باعث مسمومیت غذایی می‌شوند. مسمومیت غذایی می‌تواند علائمی مانند درد و شکم، تهوع، استفراغ، اسهال خونی و تب ایجاد کند.
 

علاوه براین، باید به ناحیه‌ایی که درد در آن ایجاد شده است هم توجه کرد. به عنوان مثال، آپاندیسیت اغلب باعث دردی می‌شود که از اطراف ناف شروع می‌شود و سپس به پایین و سمت راست آن حرکت می‌کند. سنگ کیسه صفرا معمولاً منجر به درد شدید در قسمت بالای سمت راست شکم شما می شود. در برخی موارد هم ممکن است، به دلیل استفاده از داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن به طور مکرر، و به خصوص با معده خالی التهابی در پوشش معده و روده ایجاد شود که منجر به درد شکم ‌شود. این درد معمولاً سوزش سر دل در محدود به ناحیه بالای شکم را ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از این درد مطمئن شوید که دستورالعمل‌ها را برای هر دارویی که مصرف می‌کنید، از جمله خوردن به اندازه کافی یا نوشیدن مایعات کافی، دنبال کنید. بنابراین، به طور کلی اگر درد شکم شما به صورت موضعی بوده یا شدت زیادی داشته باشد، احتمالاً چیزی به جز استرس باعث آن شده است و باید به پزشک مراجعه کنید.

کنترل و مدیریت استرس

مدیریت استرس نه تنها برای سلامت گوارش، بلکه برای سلامت کلی و کیفیت زندگی ما نیز ضروری است. استرس مزمن می‌تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات شود. خوشبختانه، راهکارهای متعددی برای مدیریت آن و به حداقل رساندن اثرات منفی آن بر سلامت جسم و روان وجود دارد. از جمله کار‌هایی که برای کنترل استرس می‌توان انجام داد، شامل فعالیت بدنی منظم مانند ورزش، انجام تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن و خواب کافی و رژیم غذایی سالم می‌شوند.

استفاده از ترکیب این روش‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و حفظ سلامت روان و جسم کمک کند. برای مثال، افراد می‌توانند هر روز با انجام یک فعالیت بدنی منظم همچون پیاده‌روی یا تمرینات ورزشی، استرس خود را کاهش دهند. سپس، با انجام تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن یا تمرین‌های تنفس عمیق، می‌توانند ذهن خود را آرام کنند. همچنین، مراقبت از رژیم غذایی سالم و مصرف غذاهای غنی از فیبر و پروبیوتیک می‌تواند به بهبود عملکرد گوارش و کاهش علائم استرس مرتبط با آن کمک کند.

همانطور که مشاهده کردید، ارتباط پیچیده‌ای بین استرس و سلامت گوارش وجود دارد. با مدیریت استرس به طور موثر می‌توانید گام‌های بلندی برای حفظ سلامت دستگاه گوارش خود و داشتن یک زندگی سالم و شاد بردارید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و در صورت نیاز به کمک، می‌توانید از متخصصان سلامت کمک بگیرید.